Twarzą w twarz z udarem w Katowicach

Mimo tego, że udar mózgu jest trzecim najczęstszym powodem zgonów oraz najpowszechniej występującą przyczyną niepełnosprawności osób po 40. roku życia, wiedza polskiego społeczeństwa na temat tej choroby wciąż jest niewielka – mówi Adam Siger z Fundacji Udaru Mózgu. – Wystawy opowiedzą historie osób, które przeżyły udar i dzielą się swoimi doświadczeniami. Towarzysząca im strona manifestudarowy.pl pozwala głębiej zapoznać się z ich świadectwami. Umożliwia także pobranie i wyrażenie poparcia dla „Manifestu udarowego” – dokumentu opracowanego przez FUM, w którym zawarte są postulaty dotyczące zmian w systemie opieki zdrowotnej w zakresie udaru mózgu.
 
Udar to ważny problem społeczny. Każdego roku w Polsce odnotowuje się ok. 70 tys. przypadków choroby i ok. 30 tys. spowodowanych nią zgonów. Aż 30% osób umiera w wyniku udaru mózgu w ciągu pierwszego miesiąca od zachorowania. 20% chorych, którzy przeżywają ostrą fazę udaru wymaga stałej opieki, a 30% pomocy w niektórych czynnościach życia codziennego.

Wcześniej w ogóle nie znałem objawów tej choroby i kiedy się pojawiły, nie zdawałem sobie sprawy, że dostałem udaru. – mówi Paweł, jeden z bohaterów wystawy. – Zacząłem odczuwać niepokojące objawy, niedowład ciała, problemy ze wzrokiem. Zdenerwowałem się tym. Pamiętam, że pomyślałem nawet, czy to może już koniec mojego życia.

Udar mózgu jest jedną z nielicznych, powszechnie występujących chorób zagrażających życiu, której ryzyko można skutecznie ograniczać. Modyfikacja czynników ryzyka nie tylko wpływa na obniżenie zapadalności, ale również na przebieg choroby. Celem profilaktyki pierwotnej jest obniżenie ryzyka udaru u osób bez objawów choroby. Polega ona głównie na wpływie na tzw. modyfikowalne czynniki ryzyka udaru (z badań wynika, że odpowiadają one za 90% ryzyka), wśród których możemy wyróżnić elementy stylu życia (np. brak aktywności fizycznej, zła dieta, palenie papierosów) oraz schorzenia takie jak nadciśnienie tętnicze, czy cukrzyca. Do ważnych czynników ryzyka należą także arytmie serca serca, z których najczęściej występującą jest migotanie przedsionków, na które cierpi nawet ok. 400 000 Polaków. Choroba ta stanowi przyczynę blisko 20% niedokrwiennych udarów mózgu, które charakteryzują się szczególnie ciężkim przebiegiem – połowa pacjentów umiera w pierwszym roku od wystąpienia udaru. U osób cierpiących na choroby, których powikłaniem może być udar mózgu konieczne jest stosowanie odpowiednich terapii zgodnych z aktualnymi wytycznymi towarzystw naukowych.

W przypadku wystąpienia udaru ze względu na częste nawroty choroby niezwykle istotna jest także profilaktyka wtórna. Po przebytym udarze niedokrwiennym ponowne wystąpienie choroby występuje w ciągu roku u 6%-12% chorych, a w ciągu 5 lat u 40%-50%. Dlatego też po pierwszym udarze należy stosować odpowiednie leczenie.

Pewnego dnia obudziłam się rano i stwierdziłam, że mam sparaliżowaną lewą stronę ciała. Prawie nic nie wiedziałam o udarze mózgu, więc nawet nie skojarzyłam, że coś takiego właśnie mi się przytrafiło. – mówi Barbara, kolejna z bohaterek wystawy. – Udar był dla mnie prawdziwą katastrofą: wcześniej byłam bardzo aktywna, sprawna i ogromnie niezależna. Całe życie miałam problem z proszeniem kogokolwiek o pomoc. Nagle, z dnia na dzień, zostałam do tego zmuszona.

Kiedy dojdzie do udaru decydujące znaczenie dla skutecznego leczenia ma szybkie rozpoznanie objawów choroby i natychmiastowe wezwanie pogotowia. Jeśli u pacjenta doszło do udaru niedokrwiennego (ok. 80% wszystkich przypadków) i odpowiednio szybko trafi on do szpitala możliwe jest zastosowanie terapii, która może uratować mu życie oraz ograniczyć powikłania choroby. Leczenie takie można jednak zastosować tylko do 4,5 godziny od wystąpienia udaru. W terapii udaru niezwykle ważna jest także rehabilitacja. Odpowiednia i szybko rozpoczęta fizjoterapia znacząco redukuje wczesne powikłania udaru, a co za tym idzie ogranicza wczesną śmiertelność. Ma również kluczowe znaczenie dla jakości życia osoby po udarze.

Czynniki ryzyka udaru mózgu

Czynniki, na które mamy wpływ:

Czynniki, na które nie mamy wpływu:
wiek (prawdopodobieństwo udaru rośnie wraz z wiekiem)
płeć (do udaru częściej dochodzi u mężczyzn)
czynniki genetyczne

Objawy udaru mózgu

Najczęściej występujące objawy udaru mózgu to:
Asymetria twarzy – niedowład lub porażenie mięśni po jednej stronie twarzy 
(np. opadanie kącika ust)
Niedowład lub porażenie połowicze kończyn górnych lub dolnych
Zaburzenia mowy – mowa bełkotliwa, niezrozumiała
Zaburzenia widzenia
Utrata równowagi i zawroty głowy

Manifest udarowy

Przygotowany przez Fundację Udaru Mózgu „Manifest udarowy” jest wyrazem dążenia do poprawy opieki udarowej. W przekonaniu FUM celami, jakie należy postawić przed systemem opieki zdrowotnej, powinny być:
- zredukowanie liczby udarów,
- zmniejszenie umieralności z powodu udarów,
- zmniejszenie poziomu niepełnosprawności wywołanej udarem,
- poprawienie sytuacji osób po udarze oraz zwiększenie dostępności do specjalistycznych świadczeń medycznych.