Śląskie/ Społecznicy chcą przy wsparciu budżetu obywatelskiego wyremontować parowóz

Co roku SGKW uruchamia kursy według wakacyjnego rozkładu jazdy na liczącej 21 km trasie z Bytomia przez Tarnowskie Góry do Miasteczka Śląskiego. To jedyny zachowany odcinek górnośląskiej sieci wąskotorowej, która w najlepszych czasach liczyła (bez bocznic) ponad 200 km.

Wzdłuż istniejącej do dziś linii są m.in.: stacja Bytom Karb Wąskotorowy, zabytkowa Elektrociepłownia Szombierki, stary kamieniołom i rezerwat bukowy na pograniczu Bytomia i Tarnowskich Gór, wpisane na listę UNESCO inne tarnogórskie podziemia pogórnicze czy zalew rekreacyjny Nakło-Chechło.

Poza sezonem wakacyjnym pociągi uruchamiane są zwykle na trasie skróconej – między Bytomiem i Tarnowskimi Górami. Tak jest i w tym roku. Pociągi zestawiane z otwartych i zamkniętych wagonów kursują okazjonalnie najdalej do Tarnowskich Gór i z powrotem, a prowadzi je m.in. zabytkowy parowóz Ryś lub lokomotywa spalinowa Faur.

Ryś to pierwszy parowóz wyremontowany przez SGKW. Stowarzyszenie kupiło wspólnym staraniem swoim i bytomskiego samorządu 70-letnią maszynę T49 Ryś w 2019 r. Remont – prowadzony m.in. dzięki internetowej zbiórce – trwał do grudnia 2021 r. Od ub. roku pociągi ciągnięte przez Rysia wpisały się w krajobraz górnośląskiej wąskotorówki.

Ryś ma jednak swoje ograniczenia. Niewielka moc uniemożliwia zestawianie dłuższych składów, a zasięg powoduje konieczność dodatkowego wodowania parowozu na stacjach pośrednich. SGKW dysponuje jednak też innymi lokomotywami czekającymi na remont. Jedną z nich jest ostatni istniejący (spośród 20 zbudowanych) parowóz typu Tw47 Bytom.

Społecznicy chcą go odbudować przy wsparciu tegorocznej edycji bytomskiego budżetu obywatelskiego, w której głosowanie na projekty rozpoczęło się w piątek 22 września i potrwa do 6 października. Jak napisali w swoich mediach społecznościowych, ich projekt nr 44 zakłada odbudowę ostatniego na świecie zachowanego egzemplarza parowozu Bytom serii Tw47.

"Parowóz stacjonuje na naszej stacji Bytom Karb Wąskotorowy, został wybudowany w 1947 r. w pierwszej fabryce lokomotyw w Polsce w Chrzanowie. Do 1980 r. służył górnośląskiej wąskotorówce, potem przez kilka lat pracował jako kotłownia na terenie ujęcia wody w Reptach – szyb Staszic. W kolejnych latach został porzucony i zapomniany" – zrelacjonowali członkowie stowarzyszenia.

"W 2006 r. został przejęty przez miasto Bytom i wrócił na macierzystą stację. W styczniu 2023 r. parowóz został wpisany do rejestru zabytków ruchomych woj. śląskiego pod nr B/454/ 2023. Zakres odbudowy obejmie: remont kotła parowego, remont skrzyni ogniowej, odtworzenie armatury kotła, remont podwozia, odtworzenie urządzeń cięgłowo-zderznych, odtworzenie poszycia oraz historycznej malatury" – wyliczyli.

Członkowie SGKW wyjaśniają, że Tw47 ma większą moc i zasięg niż czynny Ryś, więc jego zapas wody powinien wystarczyć na całą trasę do Miasteczka Śląskiego. Współzałożyciel Stowarzyszenia Paweł Niemczuk zaznaczył też, że to ostatni ocalały egzemplarz tego typu.

"Los nie obszedł się z nim łaskawie. Bez zdecydowanych działań podjętych dość szybko zwyczajnie się rozpadnie" – wskazał Niemczuk.

SGKW stara się pozyskiwać pieniądze na swoje inicjatywy różnymi sposobami, szukając sponsorów i darczyńców, a także korzystając z dostępnych inicjatyw. W tym roku m.in. zgłosiło do budżetu obywatelskiego woj. śląskiego projekt "Potęga pary. Jak parowóz zmienił świat", zakładający bezpłatne przejazdy kolejką dla dzieci okolicznych miast i powiatów wraz z lekcjami żywej historii.

Górnośląskie Koleje Wąskotorowe powstały w 1853 r. Są najstarszą koleją wąskotorową w Polsce i drugą najstarszą koleją tego typu w Europie, starsza jest tylko Ffestiniog Railway w Walii. Przez ponad 140 lat służyła przemysłowi, przewożąc węgiel, rudy metali czy kamień.

Gęsta sieć wąskich torów o rozstawie 785 mm, łącząca większość górnośląskich hut i kopalń, rozciągała się od Raciborza na południowym zachodzie po Szopienice na wschodzie i Bibielę na północy. Rozwój transportu samochodowego w drugiej połowie XX w. spowodował, że kolej wąskotorowa miała coraz mniej towarów do przewożenia. Zamykano kolejne linie. Pociągi towarowe przestały kursować w 2001 r.(PAP)

Autor: Mateusz Babak

mtb/ joz/