Warszawa/ Dawny zakład przeróbki drewna przy ul. Oszmiańskiej 9 został zabytkiem

Wpis obejmuje budynek administracyjny, produkcyjny oraz wieżę ciśnień.

Ulica Oszmiańska, została wytyczona ok. 1844 r. W 1921 r. pojawiła się również pierwsza wzmianka o zakładach, których właścicielem był inż. Stefan Katelbach. Zakłady były systematycznie rozbudowywane i unowocześniane. Ok. 1926 r. zostały wyposażone w najnowocześniejsze na ówczesne czasy rozwiązania technologiczne, takie jak półautomatyczne maszyny do obróbki drewna. Specjalnością fabryki była produkcja szpulek zwykłych i przędzalnianych. Na początku 1932 r. w fabryce zaprzestano produkcji. W 1940 r. Stefan Katelbach opuścił Polskę. W nieczynnych budynkach fabrycznych zlokalizowano trzyklasową szkołę podstawową. W czasie powstania warszawskiego pełniła rolę punktu sanitarno-opatrunkowego II Rejonu Armii Krajowej Targówek.

Po 1945 r. na mocy dekretu Bieruta zakłady zostały upaństwowione. Przeszły pod Zarząd Spółdzielni Pracy "Santochemia". Produkowano w niej osłonki papierowe do wędlin oraz gumowo-tkaninowe pasy napędowe (transmisyjne) do maszyn rolniczych. W 1956 r. spółdzielnia wydzierżawiła część posesji jako teren do składowania węgla. W 1969 r. nastąpiła modernizacja budynku kotłowni. Na początku lat 80. zakłady przejęła Spółdzielnia Pracy Meblosprzęt. W wieży ciśnień, mieszczącej kotłownię zakładową, wytwarzano parę technologiczną do pras wulkanizacyjnych. W tym okresie wybuchł przy niej pożar, w którym spłonęła część znajdującego się w pobliżu parterowego budynku. Podczas jego odbudowy zastąpiono historyczne drewniane belki kratownicę stalową. Przeprowadzona w 1987 r. kontrola techniczna budynku wskazywała na jego zły stan techniczny.

"Niezmieniona od lat 20. XX wieku zewnętrzna forma budynków tworzących historyczny zespół oraz ich relacje przestrzenne stanowią cenny przykład dawnych zabudowań przemysłowych na terenie Targówka. Zespół budowalny posiada również dostrzegalne wartości artystyczne wynikające ze zróżnicowanego opracowania plastycznego elewacji poszczególnych budynków. Na szczególną uwagę zasługuje forma architektoniczna wieży ciśnień o oktogonalnej bryle zwieńczonej hełmem oraz dekorowanej ceglanym detalem" - przekazał konserwator. "Obiekt stanowi istotny akcent wysokościowy w okolicy oraz charakterystyczny element całego zespołu zabudowy" - dodał.

Zaznaczył, że nie bez znaczenia pozostaje także związek zabudowań fabryki z osobą jej właściciela - Stefana Katelbacha. "Na uwagę zasługuje również fakt, iż pomimo zmiany profilu produkcji, w historycznych budynkach wciąż prowadzona jest działalność usługowo-produkcyjna" - podkreślił.(PAP)

Autorka: Marta Stańczyk

mas/ mark/