Kolejne miliony na lepszą jakość powietrza w Katowicach

Walka o lepszą jakość powietrza to jeden z naszych priorytetów. Mieszkańcy Katowic od kilku lat mogą korzystać z miejskiego programu dotacji do wymiany źródeł ciepła. Dzięki temu programowi w 2024 roku wymienionych zostało 639 pieców. Na ten cel z budżetu miasta przeznaczyliśmy ponad 6 mln zł – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. Działamy kompleksowo, dlatego oprócz dotacji działania kontrolne prowadzi straż miejska, która w ubiegłym roku przeprowadziła ponad 1,1 tys. interwencji. Z kolei w Miejskim Centrum Energii udzielono w ubiegłym roku ponad 3,3 tys. porad związanych z wymianą źródeł ciepła – dodaje prezydent.

Ponad 600 udzielonych dotacji

W Katowicach działa miejski program dofinansowania wymiany źródła ciepła, dzięki któremu można otrzymać 80% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 10 000 zł dofinansowania na rezygnację z tzw. kopciucha i wymianę sposobu ogrzewania gospodarstwa domowego na bardziej ekologiczne rozwiązania. Od 2015 roku na ten cel Katowice przeznaczyły już ponad 87,5 mln zł, co pozwoliło na wymianę prawie 9,7 tys. źródeł ogrzewania na bardziej ekologiczne.  W 2024 roku, przy udziale środków z miejskiej dotacji wymieniono 639 pieców. Najwięcej mieszkańców w zamian wybrało ogrzewanie gazowe – 312 przypadków. 150 rodzin zdecydowało się na wybór sieci zdalaczynnej. 96 gospodarstw zdecydowało się na ogrzewania elektryczne, 42 na pompę ciepła, a 39 na pellet. Łącznie na dotację w ubiegłym roku przekazano ponad 6,2 mln zł.

Kontrole palenisk

Stałe zadania z zakresu ochrony środowiska w sezonie grzewczym wykonuje łącznie 37 przeszkolonych strażników miejskich posiadających upoważnienia do przeprowadzania kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska (32 strażników dzielnicowych, 5 strażników Zespołu ds. Ochrony Środowiska). W przypadku wystąpienia stanów alarmowych stworzono  możliwość zintensyfikowania działań kontrolnych poprzez oddelegowanie pozostałych 28 strażników posiadających upoważnienia.

W  2024 roku katowiccy strażnicy miejscy przeprowadzili 1158 interwencji dotyczących spalania odpadów. W związku z podejrzeniem, iż duże zadymienie i nieprzyjemny zapach może wynikać ze spalania odpadów, strażnicy sporządzili 492 protokoły kontroli palenisk, ujawniając łącznie 129 wykroczeń. 

W wyniku podjętych działań strażnicy nałożyli łącznie 111 grzywien w drodze mandatu karnego, z czego 24 mandaty  karne w związku z Ustawą o odpadach, a 87 mandatów karnych egzekwując przepisy prawa miejscowego, w tym zapisy tzw. uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego – mówi Dariusz Sierszeń, zastępca Komendanta Straży Miejskiej  w Katowicach ds. komunalnych.

Strażnicy miejscy do kontroli używają także specjalnego drona. Od 30 stycznia do 21 marca 2024 roku oraz od 28 października do 4 grudnia 2024 roku funkcjonariusze Zespołu ds. Ochrony Środowiska przeprowadzili 15 działań kontrolnych wraz z pracownikami firmy „Flytronic WB GROUP” S.A. z Gliwic,  w czasie których wykorzystano specjalistyczny sprzęt w postaci dronów, z których  jeden wyposażony był w głowicę pomiarową emisji dymów, a drugi spełniał rolę nawigacyjną. Dron pomiarowy z czujnikiem pn. „Nosacz2” wykonał kontrolę wszystkich wskazanych budynków (łącznie 234 posesje), każdorazowo pobierając próbki emisji spalin z  kontrolowanych kominów. Podczas czynności kontrolnych realizowanych z użyciem dronów  w 2024 r. uzyskano łącznie 203 wyniki negatywne (tj. wskazujące na brak spalania odpadów) oraz 31 wyników podwyższonych, jednak kontrole nie potwierdziły ani termicznego przekształcania odpadów, ani spalania niskiej jakości paliw zabronionych określonych w tzw. uchwale antysmogowej Sejmiku Województwa Śląskiego. Z kolei działania kontrolne zrealizowane z użyciem dronów w dzielnicy Ligota oraz Brynów wykazały: w jednym przypadku nieprawidłowości polegające na termicznym przekształcaniu odpadów w postaci przetworzonego drewna z gwoździami, a w  dwóch kolejnych kontrolach stwierdzono nieprawidłowości polegające na eksploatowaniu kotłów grzewczych niespełniających wymogów określonych w uchwale Sejmiku Województwa.

Ogólny czas lotów w 2024 roku wyniósł łącznie 60 godzin (w tym około 18 godzin po zmroku). Monitoringowi z powietrza poddano obszar o szacunkowej powierzchni 140 km². Wykonano 234 szczegółowe pomiary bezpośrednio ze  strugi dymu. 

Działania kontrolne mają również charakter edukacyjny, ponieważ w trakcie kontroli uświadamiamy mieszkańcom, że termiczne przekształcanie odpadów oraz spalanie paliw zabronionych, określonych w tzw. uchwale antysmogowej Sejmiku Województwa Śląskiego, jest nie tylko zakazane, ale stanowi przede wszystkim zagrożenie dla zdrowia mieszkańców – podkreśla Dariusz Sierszeń, zastępca komendanta Straży Miejskiej w Katowicach ds. Komunalnych.

Dodatkowo, zespół prewencji szkolnej katowickiej Straży Miejskiej realizuje w przedszkolach oraz szkołach na terenie miasta projekty edukacyjne dla najmłodszych, związane z ochroną powietrza.

Poprawa jakości powietrza 

Dla wskaźnika PM10 (parametr określający ilość zawieszonych w metrze sześciennym powietrza cząsteczek o średnicy nieprzekraczającej 10 mikrometrów) średnia miesięczna w ubiegłym roku wyniosła 25,1 podczas gdy w roku 2023 było to 24,3, w 2022 - 28,5, w 2021 – 31, w 2020 – 29, w 2019 – 32,2, w 2018 – 40, a w 2017 – 41, natomiast w 2010 r. średnioroczny wskaźnik PM10 wyniósł 52. Oznacza to, że w ciągu ostatnich 14 lat ilość pyłu zawieszonego PM10 spadła o ponad połowę.

Miejskie Centrum Energii

W Katowicach od 2018 r. przy ul. Młyńskiej 2 działa Miejskie Centrum Energii. To punkt informacyjny, w którym mieszkańcy mogą uzyskać informacje m.in. na temat oszczędzania energii, wymiany systemów ogrzewania i związanych z tym miejskich programów wsparcia, czy też poznać sposób działania różnych instalacji, w tym opartych o odnawialne źródła energii. Pracownicy centrum doradzają w sprawach związanych ze zmianą sposobu ogrzewania w mieszkaniach, mają wszystkie informacje o miejskich programach wsparcia (na miejscu można m.in. wypełnić z nimi wniosek o dofinansowanie wymiany systemu grzewczego na ekologiczny), ale także o innych projektach na szczeblu wojewódzkim i krajowym. Tylko w 2024 roku pracownicy MCE udzielili mieszkańcom Katowic ponad 3,3 tys. porad. Więcej informacji na temat działania MCE można znaleźć na stronie internetowej: katowice.eu.