Katowice z najlepszą jakością powietrza od dekady

Dla wskaźnika PM10 (parametr określający ilość zawieszonych w metrze sześciennym powietrza cząsteczek o średnicy nieprzekraczającej 10 mikrometrów) średnia miesięczna w ubiegłym roku wyniosła 24,3 podczas gdy w roku 2022 było to 28,5, w 2021 – 31, w 2020 – 29, w 2019 – 32,2, w 2018 – 40, a w 2017 – 41, natomiast w 2010 r. średnioroczny wskaźnik PM10 wyniósł 52. Porównując rok 2023 i 2022 ilość pyłu zawieszonego PM10 spadła o blisko 15%, a w ciągu ostatnich 10 lat o ponad 42%.

Walka o czyste powietrze to jedno z naszych priorytetowych zadań. W Katowicach mamy swój miejski program dopłat do wymiany pieców, który cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem mieszkańców. Od 2015 roku w ramach tego programy rozdysponowanych zostało ponad 81 mln zł. Wiele trzeba jeszcze zrobić i absolutnie nie zamierzamy osiadać na laurach, ale statystyki jakości powietrza potwierdzają, że kierunek jaki obraliśmy jest właściwy – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic

Działania związane z walką o to, abyśmy oddychali czystym powietrzem prowadzone są w Katowicach wielotorowo. Po pierwsze to miejski program dotacji do wymiany źródła ciepła, dzięki któremu w 2022 roku udało się wymienić rekordową liczbę 1848 pieców, w ubiegłym roku to blisko tysiąc kolejnych pieców, których wymiana została dofinansowana kwotą ponad 9 mln zł - podsumowuje prezydent. Warto zaznaczyć, że różnica w statystykach wynika ze zmiany w systemie przyjmowania wniosków. Aktualnie wnioski są przyjmowane i rozliczane na bieżąco, podczas gdy wcześniej trzeba było je składać w roku poprzedzającym wymianę.

- Z drugiej strony mamy działania edukacyjne i informacyjne, jak chociażby uruchomienie jednego z pierwszych w Polsce Miejskich Centrów Energii. Trzecim filarem tych działań są kontrole straży miejskiej, która egzekwuje zapisy uchwały antysmogowej – dodaje prezydent. W bieżącym roku do 17 kwietnia b.r. wymienionych zostało kolejnych 192 pieców na kwotę prawie 2 mln zł.

Straż Miejska także walczy o czyste powietrze

O to, aby powietrze którym oddychamy było jak najczystsze, walczy także Straż Miejska w Katowicach. Zadania z zakresu ochrony środowiska w sezonie grzewczym wykonuje łącznie 37 przeszkolonych strażników posiadających upoważnienia do przeprowadzania kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska.

To 32 strażników dzielnicowych oraz 5 strażników Zespołu ds. Ochrony Środowiska. Docelowo, w przypadku wystąpienia stanów alarmowych, istnieje możliwość zintensyfikowania działań kontrolnych poprzez oddelegowanie pozostałych strażników miejskich – tłumaczy Dariusz Sierszeń, zastępca komendanta ds. komunalnych Straży Miejskiej  w Katowicach.

W 2023 roku katowiccy strażnicy miejscy przeprowadzili 1019 interwencji dotyczących podejrzenia spalania odpadów. W związku z podejrzeniem, iż duże zadymienie i nieprzyjemny zapach może wynikać ze spalania odpadów, strażnicy sporządzili 441 protokołów kontroli palenisk, ujawniając łącznie  147 wykroczeń – dodaje.

W wyniku podjętych działań strażnicy nałożyli łącznie 122 grzywny w drodze mandatu karnego, z czego 13 mandatów karnych w związku ze złamaniem Ustawy o odpadach w wysokości 2300 złotych oraz 109 mandatów karnych na kwotę 5730 złotych egzekwując przepisy prawa miejscowego, w tym zapisy tzw. Uchwały Antysmogowej dla województwa śląskiego. W stosunku do 3 sprawców wykroczeń  przeciwko Ustawie o odpadach  oraz 21 sprawców wykroczeń z przepisów Uchwały Antysmogowej dla województwa śląskiego zastosowali środki oddziaływania wychowawczego w postaci pouczenia oraz skierowano do sądu jeden wniosek o ukaranie.

W ubiegłym roku funkcjonariusze Zespołu Ochrony Środowiska przeprowadzili 21 kontroli wspólnie z pracownikami firmy FLYTRONIC S.A. z Gliwic, podczas których wykorzystano specjalistycznego drona z głowicą pomiarową. Dron pomiarowy z detektorem Nosacz wykonał kontrolę wszystkich wytypowanych budynków mieszkalnych (łącznie 400 posesji), każdorazowo pobierając próbki z kontrolowanych kominów. W trakcie kontroli uzyskano prawie 338 wyników negatywnych (tj. wskazujących na brak spalania odpadów), 62 wyniki o podwyższonych odczytach.

Najwięcej podwyższonych odczytów zarejestrowano w Piotrowicach, Ligocie oraz Podlesiu. Kontrole w tych dzielnicach, potwierdzone sporządzeniem protokołu kontroli, nie potwierdziły spalania odpadów. Łącznie czynności z wykorzystaniem drona  prowadzone były przez 84 godziny (w tym około 30 godzin po zmroku). Monitoringowi z powietrza poddano obszar o szacunkowej powierzchni 123 km ².

Katowice pierwsze według Polskiego Alarmu Smogowego

Polski Alarm Smogowy sprawdził, jak wyglądał proces wymiany starych kotłów w województwach śląskim, małopolskim i mazowieckim w latach 2019-2022. Największą liczbę kotłów w poszczególnych województwach wymieniono w Katowicach (6626), Warszawie (5477) i Krakowie (4162) - a więc w stolicach regionów.

- Województwo śląskie, postrzegane do niedawna jako najmocniej zanieczyszczone w kraju, wychodzi na pozycję lidera w walce ze smogiem. Widać to po liczbie wymian kotłów - co wskazuje na determinację mieszkańców oraz władz gminnych, by walczyć z problemem – podkreślał Piotr Siergiej, rzecznik PAS.

Lista 10 najaktywniejszych gmin w województwie śląskim (liczba wniosków o dofinansowanie na wymianę źródła ciepła w latach 2019-2022 w ramach wszystkich programów dotacyjnych):

1. Katowice - 6626
2. Rybnik - 5436
3. Wodzisław Śląski - 4434
4. Jastrzębie Zdrój - 3729
5. Zabrze - 3574
6. Gliwice - 3341
7. Pszczyna - 3105
8. Jaworzno - 2985
9. Częstochowa - 2858
10. Bielsko Biała - 2834

W ramach dostępu do informacji publicznej zebrano dane dotyczące programów dotacyjnych  ze wszystkich gmin z województw: śląskiego, małopolskiego oraz mazowieckiego. Informacje o realizacji programu Czyste Powietrze uzyskano z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a dane dotyczące programów gminnych (wszystkich pozostałych – innych niż program Czyste Powietrze) bezpośrednio z urzędów miast/gmin.

Walka o czyste powietrze trwa

Postęp technologiczny i nowoczesne rozwiązania z zakresu smart city pomagają miastom w walce o czyste powietrze. Miasto wykorzystuje wspomnianego już drona, ale wdraża także inne rozwiązania. W Katowicach w ostatnich latach wybudowano trzy centra przesiadkowe oraz regularnie wymieniany jest tabor autobusowy na bardziej ekologiczny.