Wczesna diagnostyka cukrzycy typu 1 u dzieci - rusza program badań przesiewowych

Projekt nazywa się EDENT1FI (European action for the Diagnosis of Early Non-clinical Type 1 diabetes For Disease Interception).

Badania prowadzone będą w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach, a także w wybranych placówkach współpracujących na Śląsku, m.in. w Chorzowie, Rudzie Śląskiej. Pierwsze pobrania krwi rozpoczną się pod koniec lipca.

"Celem badania jest identyfikacja dzieci znajdujących się w grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 1 jeszcze zanim pojawią się jakiekolwiek objawy kliniczne" – podkreśliła podczas konferencji prasowej prof. Przemysława Jarosz-Chrobot, kierownik Kliniki Diabetologii Dziecięcej Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka. Jak dodała, wczesne rozpoznanie tej autoimmunologicznej choroby może zapobiec groźnym powikłaniom, takim jak kwasica ketonowa, która bez insuliny zagraża życiu.

Badanie jest bezpłatne, dobrowolne i wymaga zgody rodzica lub opiekuna. Polega na jednorazowym pobraniu krwi z palca i oznaczeniu markerów autoimmunologicznych charakterystycznych dla cukrzycy typu 1. Dzieci z pozytywnym wynikiem będą objęte specjalistycznym monitoringiem i wsparciem diabetologicznym.

"Możemy opóźnić konieczność intensywnej insulinoterapii lub przynajmniej ją dostosować tak, by zachować jak najdłużej możliwie najlepszy stan zdrowia pacjenta" – zaznaczyła prof. Jarosz-Chrobot.

EDENT1FI to szeroko zakrojona europejska inicjatywa finansowana z grantu Unii Europejskiej. W badaniach biorą udział lekarze, naukowcy, genetycy, biolodzy oraz przedstawiciele przemysłu medycznego.

Jej celem jest nie tylko diagnoza, ale także przygotowanie gruntu pod nowe terapie farmakologiczne – w tym leki opóźniające rozwój choroby. Jeden z nich, zarejestrowany już w USA, ma szansę wejść do obrotu w Europie na początku 2026 roku.

"Niestety w Polsce około 40 proc. dzieci z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 1 trafia do nas już w stanie kwasicy ketonowej, a to jest stan zagrożenia życia. Nawet w krajach rozwiniętych, takich jak Polska, wiąże się on z około 1 proc. śmiertelnością. To bardzo dużo" - wyjaśnił dr hab. n. med. Sebastian Seget, lekarz Oddziału Diabetologii Dziecięcej w Katowicach.

W Polsce cukrzyca typu 1 jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych wieku dziecięcego. Mimo że obecnie tylko jedno na 250 badanych dzieci otrzymuje pozytywny wynik w kierunku ryzyka, eksperci podkreślają, że każda wczesna diagnoza to szansa na uniknięcie ciężkich powikłań i poprawę jakości życia pacjenta i jego rodziny.

Do typowych objawów cukrzycy typu 1 należą przede wszystkim: wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu oraz nocne moczenie się – nawet u dzieci, które wcześniej już tego nie robiły.

W ostatnich latach coraz więcej dzieci choruje na cukrzycę typu 1 i to w coraz młodszym wieku. Choroba ma często szybki i agresywny przebieg – u 40–50 proc. dzieci rozpoznanie następuje dopiero w stanie cukrzycowej kwasicy ketonowej, która zagraża życiu i może powodować poważne powikłania, także neurologiczne.

Większość rodzin nie ma wcześniejszych przypadków T1D, dlatego nie zna objawów choroby i nie rozpoznaje jej na czas. Wczesne wykrycie choroby jest kluczowe, a można je uzyskać poprzez badania przesiewowe wykrywające specyficzne autoprzeciwciała.

Więcej informacji o badaniach, miejscach rejestracji i zasadach udziału można uzyskać w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka oraz na stronach internetowych placówek biorących udział w projekcie.

W Polsce projekt jest prowadzony przez Warszawski Uniwersytet Medyczny i Śląski Uniwersytet Medyczny. (PAP)

jms/ agz/